Prawo w medycynie estetycznej – zgoda na zabieg.

Brak komentarzy

prawo w medycynie estetycznej

CZY OSOBA NIEPEŁNOLETNIA MOŻE SAMA DECYDOWAĆ O WYGLĄDZIE SWOJEGO CIAŁA?

Dopuszczalność zabiegów kosmetycznych nie budzi wątpliwości, nawet jeśli ich przejściowym efektem jest uszkodzenie ciała czy pogorszenie wyglądu. Jednak pra­wo przewiduje szereg warunków, które muszą być speł­nione, aby zabieg był legalny. Ze względu na wymogi prawne, które muszą być speł­nione, aby zabieg kwalifikować jako legalny, zabiegi ko­smetyczne można podzielić na dwie kategorie:
– zabiegi ukierunkowane na cel medyczny,
– zabiegi ukierunkowane wyłącznie na usunięcie wad urody.

Jeżeli zabieg ma cel medyczny, wymogi w zakresie zgo­dy pacjenta oraz dopuszczalnego poziomu ryzyka zabiegu są łagodniejsze niż w przypadku zabiegu ukierunkowa­nego jedynie na poprawienie urody. Odrębną kwestią jest legalność wykonania zabiegu, który nie jest zabiegiem medycznym, ale też nie zmierza do usunięcia wad urody (oszpecenie, zatajenie tożsamości).

Warto mieć na uwadze, że interwencja w ciało człowie­ka może stanowić czyn zabroniony, penalizowany przez prawo karne: naruszenie nietykalności cielesnej, uszko­dzenie ciała, uszczerbek na zdrowiu. Brak zgody pacjen­ta na zabieg, zarówno medyczny, jak i kosmetyczny, jest z kolei penalizowany jako przestępstwo wykonania za­biegu bez zgody pacjenta. Dlatego ważna zgoda pacjenta jest kwestią kluczową dla każdej osoby wykonującej za­biegi. Ponadto, nieprawidłowe wykonanie zabiegu może rodzić odpowiedzialność na gruncie prawa cywilnego.

Za spełniający cel leczniczy należy przyjąć nie tylko zabieg polegający na np. rekonstrukcji ciała, usunięciu blizn, leczeniu wad wrodzonych, ale także taką zmianę wyglądu, która wpłynie pozytywnie na stan psychiczny pacjenta. Usunięcie defektu może bowiem skutkować osiągnięciem celu terapeutycznego. Cel kosmetyczny, czyli poprawy wyglądu, będzie występował, gdy poprawi się nieodbiegający od ogólnej normy wygląd pacjenta (np. powiększenie piersi).

ZGODA NA ZABIEG KOSMETYCZNY

Zgoda na zabieg kosmetyczny wykonywany bez uzasad­nienia medycznego musi spełniać dwa wymogi:
– musi być wyrażona przez uprawniony podmiot,
– musi być udzielona po wyczerpaniu poszerzonego obo­wiązku informacyjnego wobec pacjenta.

Jeśli te przesłanki zaistnieją, a zabieg będzie wykona­ny zgodnie z zasadami sztuki, przez uprawnioną osobę i niesie niewielkie ryzyko, będzie on legalny. W praktyce istotnym problemem dla lekarza medycyny estetycznej, kosmetologa czy tatuażysty będzie kwestia, czy ważnej zgody udzielił uprawniony podmiot.

Dysponentem dobra, jakim jest życie, zdrowie i inte­gralność cielesna, jest każdy człowiek. Jednak, aby za­bieg był legalny, zgoda, którą pacjent wyraża, musi być udzielona w celu medycznym bądź estetycznym i zarazem zgodnym z zasadami współżycia społecznego. Lekarz bądź kosmetolog ma dokonać zabiegu w celu poprawienia, ewentualnie zmiany wyglądu i tylko te czynności są objęte udzieloną mu zgodą. W ramach zabiegów kosmetycznych można zezwolić na lekkie uszkodzenie ciała (przejściowe). W przypadku małoletnich dysponentem dobra będą także rodzice, zatem oprócz zgody samego małoletniego, zgodę muszą wyrazić i oni. Warto pamiętać, że małoletni to oso­ba do lat 18, która nie zawarła małżeństwa (przez małżeń­stwo małoletni zyskuje pełnoletność). Co więcej, ważnej zgody na zabieg w imieniu małoletniego nie mogą wyrazić jego opiekunowie. Opiekunowie mogą wyrazić jedynie zgodę na drobne zabiegi diagnostyczne. Zgodę na zabieg kosmetyczny powinien wyrazić sąd. Lekarz bądź kosme­tolog powinien także powstrzymać się od wykonania za­biegu osobie ubezwłasnowolnionej. Kurator takiej osoby, podobnie jak opiekun, nie może wyrazić zgody na zabieg, a zatem potrzebna byłaby zgoda sądu.

W każdym przypadku zgoda powinna obejmować kon­kretny zabieg, być indywidualna na tyle, aby można było bez wątpliwości uznać, że właśnie tego zabiegu dotyczy. Poza dyskusją pozostaje fakt, że zgoda powinna być wy­rażona swobodnie, bez nacisków bądź gróźb.

Zgoda dysponenta dobra może być wyrażona osobiście; ustnie bądź też pisemnie. Istotne jest, aby ją udokumento­wać, co usunie późniejsze ewentualne spory co do jej treści.

Poszerzony obowiązek informacyjny oznacza, że osoba wykonująca zabieg o celu kosmetycznym musi poinfor­mować pacjenta o wszystkich możliwych konsekwencjach i powikłaniach, nawet występujących wyjątkowo rzadko, o ile są oczywiście znane. Zakres obowiązku jest tak sze­roki po to, aby pacjent mógł podjąć świadomą, przemy­ślaną decyzję o zabiegu, pozyskać wiedzę jak zmieni się jego wygląd, czy jest to zmiana odwracalna, czy zabieg jest bolesny, jak szybko będzie się goiła blizna, czy pod­czas zabiegu będą wykorzystywane substancje, na które jest uczulony, a także czy zabieg będzie miał wpływ na funkcjonowanie jego organizmu w przyszłości. Trze­ba pamiętać, że zgoda pacjenta obejmuje jedynie zabieg, a nie powikłania po nim.

KIEDY NIE POWINNO SIĘ PRZEPROWADZAĆ ZABIEGU?

Podsumowując powyższe rozważania, należy zauważyć, że osoba świadcząca usługi z zakresu medycyny este­tycznej bądź kosmetyczne nie powinna przeprowadzać zabiegu w następujących okolicznościach:

1.Wątpliwość co do pełnoletności pacjenta.

W takim przypadku należy poprosić o wykazanie peł­noletności, np. przez okazanie dokumentu. Można po­prosić o wizytę z rodzicem lub o okazanie pisemnej zgody rodzica. Warto podejść krytycznie do takiego dokumentu i rozważyć jego autentyczność, zwłaszcza w przypadku zabiegów, których skutki są trwałe lub trudne do usunięcia (tatuaż).

2.Wątpliwość co do legalności celu, w jakim zabieg ma być wykonany.

Niektóre zabiegi mogą być wykorzystywane do ukry­cia tożsamości, uniknięcia odpowiedzialności karnej, do oszustwa. W przypadku takiego podejrzenia po­winno się odmówić wykonania zabiegu, ponieważ bę­dzie on nielegalny jako niezgodny z zasadami współ­życia społecznego, w pewnych przypadkach może stanowić nawet przestępstwo.

3.Lekarz bądź kosmetolog napotyka trudności w skutecznym udzieleniu pełnej informacji o zabiegu. Przeszkody natury faktycznej – np. pacjent odmawia zapoznania się z informacją pisemną, pacjent nie chce podpisać zgody na zabieg zawierającej opis zagrożeń- także powinny być przesłanką do odmówienia wyko­nania zabiegu.

4. Zabieg nie zmierza do poprawy wyglądu ani nie ma celu leczniczego, ale jedynie oszpecenia. Okoliczność ta jest trudna do ustalenia, ponieważ kwestia estetyki wyglądu bywa oceniana skrajnie różnie przez różne osoby. W przypadku zabiegów, które wykonywane są powszechnie, można przyjąć, że mieszczą się w ra­mach zaakceptowanych kontratypów kosmetycznych i nie są bezprawne. Natomiast przy zabiegu, który miałby wedle powszechnie przyjętych standardów oszpecić pacjenta, a brak byłoby praktyki zezwalającej na takie zabiegi, warto skonsultować się ze specjalistą w zakresie prawa w celu ustalenia, czy zabieg ten bę­dzie legalny.

We wszystkich przypadkach należy pamiętać, że prawo każdego kraju różni się i ten sam zabieg może być legalny w jednym państwie i zakazany w innym. Żaden zabieg nie powinien też negatywnie wpływać na zdrowie pacjenta. Wystąpienie którejś z wyżej wskazanych okoliczności i przeprowadzenie zabiegu może być podstawą do odpo­wiedzialności karnej osoby, która zabieg przeprowadziła, bądź odpowiedzialności na gruncie prawa cywilnego za wyrządzoną szkodę. >E

Literatura

R. Kubiak: Prawo medyczne, rozdział XVIL C. H. Beck, 2010.
A. Nowak: Odszkodowania za niepożądane skutki zabiegów medycyny estetycznej, Kosmetologia Estetyczna, 1, 2012, 184 – 185.

Autor artykułu: Anna Nowak.

Kosmetologia Estetyczna, 2013(1), 63-64.


Zostaw odpowiedź

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *